Þýðing: Hólmgrímur Heiðreksson

Inngang ritar Ásdís R. Magnúsdóttir

Voltaire er Íslendingum að góðu kunnur, enda hafa hin kostulegu ævintýri Birtíngs í þýðingu Halldórs Laxness ætíð átt miklum vinsældum að fagna. Sú þýðing kom fyrst út 1945 en var svo birt sem Lærdómsrit þrjátíu árum síðar. Nú, eftir önnur þrjátíu ár, fáum við loks annað meistaraverk Voltaires upp í hendurnar í íslenskri þýðingu. Zadig eða örlögin var birt hérumbil áratug fyrr en Birtíngur og er einnig svokallað „heimspekilegt ævintýri“. Sagan snýst um heimspeking í Babýlon til forna, Zadig að nafni. Reyndar er alls ekki auðleikið að átta sig á því hvenær Zadig á í raun að vera uppi. Það er látið liggja á milli hluta. Sagnfræðilegar skírskotanir eru skekktar og afskræmdar til að ljá sögunni ævintýralegan og framandi blæ. En undir niðri fjallar þessi skringilega gamansaga um hamingjuna sjálfa og hin óflýjandi örlög mannsins.

Í upphafi sögu leikur allt í lyndi: „Með allan sinn auð, og þar af leiðandi mörgu vini; með sína góðu heilsu og aðlaðandi útlit … hélt Zadig að hann gæti orðið hamingjusamur.“ En örlögin eiga vanda til að leika menn grátt. Síðar yfirgefur Zadig Babýlon og fyllist efasemdum um lífsins lystisemdir. Hvernig stendur á því að vondir menn og illgjarnir fái höndlað hamingjuna en prúðmenni missi ávallt af henni? Allt er hverfult í hinum stóra heimi, ástin og auðurinn, vísindin og vinfengið, örlætið og réttlætið. Seinna opnast hugur Zadigs nokkuð og hann skilur lífið í stærra samhengi sem gerir vansæld hans að aumu smáatriði í samanburði. Hið illa hefur hlutverki að gegna í heiminum, án þess væri hið góða ekki til. En Zadig á erfitt með að fallast á þvílíkar útskýringar og heldur för sinni áfram. Ævintýrin eru kostuleg og minnisstæð, þau minna um margt á ferðalög Birtíngs. En vitanlega er Zadig eða örlögin einnig stórfelld háðsádeila á þjóðfélagið og hugmyndafræði 18. aldar, þótt bein árás á meinta bjartsýnisheimspeki Leibniz komi ekki fram fyrr en í Birtíngi. Voltaire notar Zadig t.d. til að draga dár að trúarbrögðum síns tíma. Hann hneykslast á furðulegum kreddum þeirra, t.d. bláu banni við því að leggja sér grýfon til munns, en sú fuglategund er ekki einu sinni til. Hér er á ferðinni snilldarverk eftir einn mesta stílsnilling sem sögur fara af og þýðing Hólmgríms Heiðrekssonar er lipur og skemmtileg, en hann skrifar einnig ítarlegar skýringar við verkið.

Ásdís R. Magnúsdóttir ritar fróðlegan inngang að sögunni og gerir góða grein fyrir birtingu verksins á sínum tíma og hinum ýmsu skírskotunum þess, t.d. í þjóðfélagsástandið og ævi Voltaires sjálfs.

Umhverfisrit bókmenntafélagsins

Í bókinni er viðhorfum til íslenskrar náttúru lýst eins og þau birtast í umræðu um vatnsaflsvirkjanir frá því um 1900-2008. Fylgt er slóð hugmyndafræðilegra átaka milli þeirra sem lögðu áherslu á virkjun vatnsorkunnar og þeirra sem haldið hafa sjónarmiðum náttúruverndar á lofti.

Útgáfuár: 2010

Í þessu fjórða hefti ritraðarinnar Þættir úr sögu vestrænnar menningar er fjallað um tímabilið frá byltingarárinu mikla 1848 og til okkar daga.

Í þessu fyrsta hefti í ritröðinni Þættir úr sögu vestrænnar menningar er fjallað um sögu Vesturlanda frá steinöld til falls vest-rómverska ríkisins árið 476 e. Kr.

Þekkingin beisluð – nýsköpunarbók varpar ljósi á nokkur dæmi um þróun nýsköpunar og frumkvöðlastarfsemi á Íslandi undanfarna þrjá áratugi. Bókin er gefin út í tilefni af sextugsafmæli Þorsteins Inga Sigfússonar, prófessors og forstjóra Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands. Þorsteinn Ingi hefur á starfsævi sinni tekið þátt í fjölda uppbyggilegra verkefna, verið í forsvari fyrir mörg þeirra og hlotið lof fyrir framgang sinn í því að tengja vísindi og rannsóknir við atvinnulífið.

Þrjátíu og tvær greinar eru í bókinni eftir fræðimenn, frumkvöðla og fagaðila um málefni sem rekja má til nýsköpunar og í mörgum tilfellum beint til Þorsteins Inga og styarfa hans í gegnum tíðina.

Útgáfuár: 2014

Þingvellir eru hjartastaður þjóðarinnar. Þar eru fegurðin og sagan við hvert fótmál. Í þessari glæsilegu bók er ítarlegt yfirlit um íslenska myndlist tengda Þingvöllum og þróun hennar í tímans rás. Við gerð hennar hefur verið unnið mikið starf við söfnun, skráningu og ljósmyndun listaverka en myndir af 269 verkum eftir 104 listamenn eru í bókinni.

Með verkum sínum hafa myndlistarmenn kennt okkur að meta náttúrufegurð Þingvalla en þeir hafa líka gert sögu Þingvalla að viðfangsefni, dregið upp myndir af glæstri fortíð og jafnframt kafað í þögn og sársauka Drekkingarhyls. Í þessari bók er í fyrsta sinn gefið ítarlegt yfirlit um íslenska myndlist tengda Þingvöllum og hvernig húnhefur þróast í tímans rás. Við gerð hennar hefur verið unnið mikið starf við söfnun, skráningu og ljósmyndun listaverka sem fjalla um náttúru og sögu Þingvalla í fortíð og nútíð. Myndir af 269 verkum eftir 104 listamenn eru í bókinni.

Saga Haís er frumleg tilraun til að svara spurningunni um hvernig mannskepnan sé í eðli sínu. Hún gerir ráð fyrir að til sé hinn náttúrlegi maður, með öllu ósnortinn af samfélaginu. Ritið sem verður til í Andalúsíu á tólftu öld sameinar aristótelísk-nýplatónskri heimspeki íslamskri dulhyggju, súfisma. Það hefur lengi notið mikilla vinsælda á Vesturlöndum.