Tækileg vitni er úrval ritgerða eftir dr. Sverrir Tómasson sem var gefið út í tilefni af sjötugsafmæli hans. Í bókinni eru 28 ritgerðir um bókmenntir og fræði sem upphaflega birtust á árunum 1974-2009. Greinunum fylgir eftirmáli höfundar þar sem við á.

Sverrir Tómasson lauk cand.mag.-prófi frá Háskóla Íslands árið 1971 og stundaði framhaldsnám við háskólana í Giessen og Cambridge. Árið 1988 varði hann doktorsritgerð sína Formálar íslenskra sagnaritara á miðöldum. Hann starfaði við Stofnun Árna Magnússonar á árunum 1971-76 og frá 1983. Sverrir hefur flutt fyrirlestra um íslenskar fornbókmenntir víða um heim og jafnframt verið ötull við að kynna Íslendingum það evrópska bókmenntasamhengi sem fornrit okkar falla inn í. Þá hefur hann verið atkvæðamikill við útgáfur fornbókmennta, ekki síst útgáfur sem taka mið af þörfum almennra lesenda.

Útgáfuár: 2011

Safn til iðnsögu Íslendinga. Tæknifræði á Íslandi og saga Tæknifræðingafélags Íslands.

Þýðing: Guðmundur Eggertsson sem einnig ritar inngang.

Lífið á jörðinni einkennist í senn af fjölbreytni og einsleitni. Innan hverrar tegundar eru einstaklingar líkir, en tegundirnar sjálfar eru nær óendanlega margvíslegar. Hvernig kemur þetta heim og saman við hugmyndir nútímavísinda um afritun erfðaefnisins, stökkbreytingar þess og þróun tegundanna? Í Tilviljun og nauðsyn glímir franski líffræðingurinn Jaques Monod við álitamál af þessum toga af fágætri skarpskyggni.

Í hverri kynslóð glímir mannfólkið við tilvistarspurningar eins og þær hvort Guð sé til og hver sé tilgangur lífsins. Guðfræðingar hafa fengist við slík álitamál öldum saman og tíðum leitað í smiðju til heimspekinnartil að skýra samband Guðs og manns.

Í þessari bók er fjallað um nokkrar helstu kenningar um tilvist Guðs allt frá guðsönnunum Anselms á elleftu öld til guðsafneitunar Nietzsche á tuttugustu öld, og sögð deili á gagnrýni sem þær hafa sætt. Lýst er sambandi guðfræði og heimspeki, inntak trúarhugtaksins skýrt, auk þess sem fjallað er um þá tilvistartúlkun sem löngum hefur sett mark sitt á evangelísk-lútherska guðfræði.

Í Tölvuorðasafni eru um 7700 íslensk heiti og 8500 ensk heiti á rúmlega 6500 hugtökum sem lúta að upplýsingatækni og tölvunotkun. Hugtökin hafa flest verið sótt í alþjóðlega staðla.

Tölvuorðasafn er í tveimur hlutum. Fyrri hlutinn er íslensk-ensk orðaskrá og er þar að finna skilgreiningar og útskýringar á flestum hugtökunum. Síðari hlutinn er ensk-íslensk orðaskrá.

Útgáfuár: 2005

Þýðing: Jón Ma. Ásgeirsson sem einnig ritar inngang og skýringar.

Í einum merkustu fornleifafundum á 20. öld kom í leitirnar safn papírushandrita sem veittu ómetanlega innsýn í frumkristni og sögu kristindómsins. Það handrit sem mesta athygli vakti var Tómasarguðspjall, hið svokallaða „fimmta guðspjall“, sem vísað er til í ritum kirkjufeðranna en hafði til þessa verið álitið glatað. Tómasarguðspjall er talið ritað í upphafi annarrar aldar og er því ein elsta varðveitta heimildin um Jesú frá Nasaret og skylt elstu heimildunum sem guðspjöll Nýja testamentisins studdust við. Það hefur að geyma safn ummæla og dæmisagna
sem eignaðar eru Jesú, er gjörólíkt hinum guðspjöllunum að formi og þótt efni þeirra sé að sumu leyti samhljóða eru áherslur allt aðrar. Hér er ekki minnst á píslir Jesú, dauða og upprisu, kenningin ber svip af gnostískri túlkun, þar sem hinn veraldlegi heimur er talinn með öllu illur, og róttæk þjóðfélagsgagnrýni er áberandi.

Tómasarguðspjall er eitt hina fjölmörgu „apókrýfu“ bóka Nýja testamentisins sem ekki hlutu stað í hinu opinbera helgiritasafni kirkjunnar. Boðskapur þess hefur ekki þótt falla að hinni yfirlýstu túlkun á kennisetningum kristninnar. Aftur á móti varðveitir það upprunalegustu hefðir sem við þekkjum um Jesú og túlkun ummæla hans, í því hefur ekki enn verið bætt við allegórískri túlkun á þeim dæmisögum sem einnig er að finna í guðspjöllum Nýja testamentisins og boðskapurinn er sagður fram blátt áfram með einföldum líkingum án þess að persóna og hlutverk Jesú séu dregin fram. Tómasarguðspjall fellur því undir svonefnda viskuhefð, sem er talin forn, og bendir þetta enn frekar til upprunaleika guðspjallsins.

Um túlkun á efni verksins hafa staðið nokkrar deilur frá því að hafið var að rannsaka það fyrir nokkrum áratugum. Nú er talið að meint hvatning til meinlætalifnaðar og gnostísk áhrif þess hafi verið ofmetin. Enn er þó rannsóknum á þessu riti og hinum sem í ljós komu við handritafundina ekki að fullu lokið. Fyrir þessa útgáfu hefur Jón Ma. Ásgeirsson gert ítarlegar skýringar, textafræðilegar og á samsvörunum milli Tómasarguðspjalls og hinna guðspjallana, auk fróðlegs inngangs, sem hvort tveggja hjálpar til að opna þennan stórmerka texta fyrir
lesendum.

Tvö bindi í öskju.

Uggur og ótti. Þýðandi: Jóhanna Þráinsdóttir. Inngang ritar Kristján Árnason.

Endurtekningin. Þýðandi: Þorsteinn Gylfason sem einnig ritar inngang.

Danski heimspekingurinn Søren Kierkegaard er einn sérstæðasti hugsuður heimspekisögunnar og æði örðugt að skipa honum á tiltekinn bás, þótt hitt dyljist engum að verk hans eru einstaklega hrífandi og rituð bæði af listfengi og andagift. Hin frumlega og persónulega heimspeki hans hefur þó ekki síður aflað Kierkegaard aðdáenda og er hann ekki að ósekju nefndur faðir hinnar svonefndu tilvistarstefnu eða „existensíalisma“ á 20. öld. Ofar öllu er hann þó kristinn hugsuður sem í öllum verkum sínum leitast einlæglega við að útleggja inntak þess að vera kristin manneskja og deilir auk þess hart á samtíma sinn, sér í lagi hina bragðdaufu skopstælingu á kristninni sem hin danska kirkja boðaði þar sem innantómar ytri trúarathafnir, svo sem ferming og skírn, áttu að duga til sáluhjálpar manna. Hið persónulega samband mannsins við guðdóminn hlaut að skipta öllu máli, val hvers og eins, sem í augum Kierkegaards var blint stökk til trúar sem engin rök geta legið til grundvallar. Annar ásteitingarsteinn hans var heimspeki Hegels, sem hann taldi reista á sandi með því að hún gleymdi einstaklingnum og reyndi að selja sjálfa trúna undir söguleg lögmál.

Uggur og ótti og Endurtekningin komu út samdægurs,16. október 1843, sitt undir hvoru dulnefninu, eins og raunar flest verk höfundarins. Höfundur Uggs og ótta, sem ber undirtitilinn „þrætubókarljóð“, er sagður vera Johannes de Silentio, þótt atvik úr lífi Kierkegaards komi þar mjög við sögu, en hann hafði skömmu áður rift trúlofun sinni við stúlku sem hann elskaði engu að síður. Í verkinu leitast hann við að draga fram kjarna kristninnar og kröfu hennar til einstaklingsins með ítarlegri útleggingu á sögu Gamla testamentisins af fórn Abrahams á syni sínum Ísak að kröfu Guðs og án skynsamlegrar ástæðu. Hann teflir hinni gyðing-kristilegu heimsskoðun fram gegn þeirri forngrísku með samanburði á Abraham og Agamemnon sem fórnaði dóttur sinni Ífigeníu til að friða guðina sem neituðu að veita gríska flotanum byr. Kierkegaard leggur áherslu á beint samband við guð og trúna sem verkefni fyrir lífið en söguna telur hann sýna hvernig trúin sé tvöföld hreyfing sem í senn er afsal þess sem manni er kærast og endurheimt þess. Rök Kierkegaards eru margslungin og til marks um einstaka djúphygli hans og innsæi. Þetta verk ber jafnframt öðrum fremur vitni um stílsnilld og skáldskapargáfu höfundar.

Endurtekningin er skrifuð undir nafni Constantins Constantinusar, með undirtitlinum sálfræðitilraun, og er umfjöllunarefnið ástarraunir ungs manns, sem á sér raunar beina samsvörun í lífi Kierkegaards sjálfs sem hann túlkar með hliðsjón af frásögn Gamla testamentisins um Job. Endurtekningunni er varpað fram sem andstæðu endurminningar í hugmyndum Grikkja til forna og verða þessi tvö hugtök að andstæðum valkostum, hliðstæðum andstæðunum trú og trúleysi. Þær eru hvor sín tegund hreyfingar, endurtekningin hreyfing til framtíðar en endurminningin til fortíðar. Ástin og trúin þarfnast endurtekningar, að kjósa hana er til marks um þroska og til þess þarf kjark en endurminningin er einkenni æskunnar, staðfestuleysis fagurkerans.

Ritin eru gefin út saman í öskju.