Guðfræði, heimspeki, femínismi, mannréttindi, tjáningarfrelsi, fúndamentalismi, íslam, pólitískur rétttrúnaður, móralismi, trúartraust og lífsgleði. Allt eru þetta leiðarmerki í 18 ritgerðum dr. Sigurjóns Árna Eyjólfssonar sem hér birtast á einum stað. Óhætt er að fullyrða að ritgerðirnar hjálpi lesandanum að ná áttum á tímum örra og róttækra breytinga þar sem ekki er allt sem sýnist.

Sigurjón Árni hefur sent frá sér átta bækur á sviði hugvísinda síðastliðin 25 ár en þetta er fyrsta ritgerðasafn hans á íslensku. Hann er héraðsprestur í Reykjavíkurprófastsdæmi eystra og stundakennari við Guðfræði- og trúarbragðafræðideild Háskóla Íslands.

Þýðing: Jónas Knútsson sem einnig ritar inngang.

Rómverski sagnaritarinn Tacitus var uppi á fyrstu og annarri öld eftir Krist og eru bækur hans ein merkasta heimildin um ýmsa atburði þess tímabils. Hann mun hafa átt glæstan embættisferil, þótt aðallega væri hann virtur sem ræðuskörungur og fræðimaður, en annars er sáralítið vitað um ævi hans. Verk Tacitusar falla varla undir sagnfræði í skilningi nútímamanna fremur en rit annarra sagnfræðinga fornaldar; hann tekur sér iðulega skáldaleyfi, leitar söguskýringa nær alfarið í athöfnum einstaklinga og leggur siðferðilegt mat á menn, einkum keisara Rómaveldis, en líka heilar þjóðir. Tvö rita hans lýsa útlendum ættbálkum og löndum þeirra: Germanía, sem einnig hefur komið út sem Lærdómsrit, og Agricola.

Verkið er að nafninu til ævisaga Júlíusar Agricola, tengdaföður Tacitusar og herforingja í stríðsrekstri Rómverja á Bretlandseyjum. Veigamest er þó í raun frásögnin af hernáminu og lýsing á staðháttum og íbúum Bretlands á fyrstu öld, sem verkið er ein ítarlegasta heimildin um, en undirtónn þess er gagnrýni á ofríki keisarans Dómitíanusar. Gegn grimmd og undirferli keisarans teflir höfundur eins konar helgimynd af Agricola sem varpar þó í raun takmörkuðu ljósi á hina sögulegu persónu, enda var tilgangur Tacitusar eins og fyrr segir öðrum þræði siðferðilegur. Alls staðar má lesa á milli línanna samanburð á dyggðum og kjarki villimannanna og hinum löstum spilltu Rómverjum sem lutu vondri stjórn. Þá ber Agricola sterk merki stílbragða mælskulistar Rómverja. Ritið er því vandskilgreint en auðsæ er aftur á móti ritsnilld höfundarins, sem gerir fræði sín að listgrein sem hrifið hefur menn á öllum tímum. Stíll hans er einkennandi fyrir svokallaða silfuröld í rómverskum bókmenntum, þótt hann sé að vísu undir nokkrum áhrifum frá Cicero. Orðfærið er agað, stíllinn naumur og hljóman orðanna mikilvæg, jafnvel svo að minnir stundum á spakmæli.

Þessu sígilda verki rómverskra fræðibókmennta fylgir í þessari útgáfu fróðlegur inngangur þar sem samskiptum breskra Kelta við heimsveldið eru gerð greinargóð skil og rit Tacitusar kynnt og skýrt.

Þýðandi: Tryggvi Gíslason
Inngangur: Sigrún Júlíusdóttir

Fátt skiptir meira máli en aðbúnaður barna. Í þessari bók er gerð skipuleg grein fyrir því sem vandkvæðum er bundið í samskiptum barna við uppalendur sína, heima og heiman. Höfundurinn er einn helsti sérfræðingur í barnavernd á Norðurlöndum og þótt víðar væri leitað.

Enda þótt viðamiklar rannsóknir hafi verið gerðar á höfundaverki og Halldórs Laxness hafa síðustu skáldsögur hans, Kristnihald undir jökli og einkum Innansveitarkronika og Guðsgjafaþula notið takmarkaðrar athygli meðal fræðimanna. Þessi rannsókn Hauks Ingvarssonar brýtur blað og varpar afar áhugaverðu og nýstárlegu ljósi á þróun skáldsins á sjöunda og áttunda áratugnum.

Útgáfuár: 2009

Í Arfi og umbreytingu fjallar höfundur um úrvinnslu rómantísku skáldanna á bókmenntaarfi miðalda og tengsl þeirra við erlenda skáldjöfra og samtímaviðburði. Bókin fær lesandann til þess að hugsa á nýjan hátt um ljóðagerð nítjándu aldar.

Útgáfuár: 1999

„Ástarspekt“ er gömul þýðing á orðinu „fílosofía“ sem orðrétt þýðir „viskuvinátta“. Höfundur velur bók sinni þetta heiti, því hann telur skynsemi og tilfinningar samofnar. Hann tæpir á þessu samkrulli, en önnur mál brenna enn meira á honum eins og kemur fram í efnisyfirliti: „Hið sanna: Heimspekin, skynsemin, þekkingin“ þar sem hann ræðir hlutverk heimspekinnar og eðli þekkingarinnar. „Hið góða: Siðamál, stjórnmál“ setur stjórnspekina mjög í fyrirrúm þó siðfræðin komi einnig við sögu. Stefán beinir sjónum sínum aðallega að frjálshyggjunni og gagnrýnir hana. Í kaflanum „Hið fagra: Listamál, skáldskaparmál“ ver hann skynsemishyggju um skáldskap og aðrar listgreinar. Loks er varað við þeim hættum sem steðja að íslenskri tungu.

Stefán hefur gefið út átta skáldverk. Einnig hefur hann birt fjölda ritgerða um aðskiljanleg efni í innlendum og erlendum blöðum, tímaritum og bókum. Ástarspekt er þriðja heimspekirit höfundar.