Þetta þriðja bindi ritraðarinnar Sögu Íslands er einkum helgað stjórnskipunar- og kirkjusögu auk bókmenntasögu, og tekur það aðallega til tímaskeiðsins frá 1262 til miðrar 14. aldar. Er þetta mikil umbrotaöld og mjög viðburðarík. Í lok hennar má segja, að á Íslandi hafi verið komið á fót ríki undir forystu konungs og kirkju, áþekkt því sem var í öðrum löndum Evrópu á þeim tíma. Sú stjórnskipan og kirkjuskipan, sem þá var orðin föst í sessi, stóð síðan öldum saman, svo að lýsingu á henni er ekki unnt að binda við áðurgreint tímabil. Í bókmenntasögunni er einkum fjallað um Íslendingasögurnar, en flestar þær merkustu voru ritaðar á þessum tíma. Fjöldi mynda og uppdrátta er í ritinu lesmáli til frekari skýringar.